Kiệt tác của Bùi Xuân Phái trở về Việt Nam

Họa sĩ Bùi Xuân Phái (1920-1988) là một trong những tên tuổi lớn của nền mỹ thuật Việt Nam. Sự nghiệp sáng tác của ông là di sản đồ sộ, có ảnh hưởng mạnh mẽ đến các thế hệ nghệ sĩ, góp phần định hình bản sắc hội họa Việt Nam thế kỷ XX.

Bên cạnh dòng tranh nổi tiếng về phố cổ Hà Nội, họa sĩ Bùi Xuân Phái còn dành nhiều tâm huyết cho mảng tranh chèo - loại hình sân khấu dân gian giàu bản sắc Việt. 

Kiệt tác "Tuồng đời" của danh họa Bùi Xuân Phái lần đầu trưng bày tại Việt Nam (Ảnh: Bích Phương).

Mới đây, một bức tranh hiếm về nghệ thuật sân khấu của Bùi Xuân Phái gây chú ý khi trưng bày trong chuyên đề Trở về tại Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM.

Bức tranh mang tên Tuồng đời, được danh họa sáng tác năm 1967. Tác phẩm vẽ bằng chất liệu sơn dầu trên ván ép, có kích thước 20x25cm. Đây là lần đầu tiên sau hàng chục năm, bức tranh hồi hương về Việt Nam và được giới thiệu đến khán giả.

Giới chuyên môn đánh giá đây là một trong những kiệt tác của Bùi Xuân Phái, có giá trị đặc biệt trong việc phản ánh tiến trình phát triển mỹ thuật Việt Nam.

Tranh do hai nhà sưu tập tranh là ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê (sinh sống, làm việc ở Pháp) sưu tầm và trân trọng giữ gìn nhiều năm tại Pháp. Sau khi hoàn tất quy trình tiếp nhận, tranh được vận chuyển về Việt Nam, hiến tặng cho Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM hồi tháng 9.

Ba tác phẩm của Bùi Xuân Phái tại triển lãm "Trở về" (Ảnh: Bích Phương).

Bên cạnh bức Tuồng đời, ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê còn tặng hai bức tranh hiếm khác của Bùi Xuân Phái là Biển (1983, tranh sơn dầu, 18x12cm) và Chữ Phái (sơn dầu, 20x12cm). Các tác phẩm thể hiện lối vẽ ấn tượng, khắc họa không gian nhiều cảm xúc với gam màu mạnh, trầm mang đặc trưng của Bùi Xuân Phái. 

Bà Thụy Khuê chia sẻ, bà thường mua các bức tranh ở cửa hàng tại Pháp, nhưng tác phẩm của Bùi Xuân Phái không dễ để sở hữu vì thị trường xuất hiện quá nhiều tranh giả. Dù sống xa quê, bà trao tặng những kiệt tác nghệ thuật này, khẳng định sự gắn bó giữa di sản nghệ thuật Việt ở nước ngoài với quê nhà.

Bộ sưu tập tranh đặc biệt ở Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM

Trong chuyên đề Trở về khai mạc hôm 21/11, bên cạnh 3 bức tranh của Bùi Xuân Phái, Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM còn giới thiệu 39 tác phẩm của nhiều danh họa được ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê trao tặng hồi tháng 9 năm nay.

Đặc biệt, chuyên đề còn có 3 bức tranh được đánh giá là kiệt tác, gồm: Thiên thai của Phạm Tăng (tranh sơn dầu), Phụ nữ Bắc vấn tóc trần của Vũ Cao Đàm (tranh lụa), Chân dung siêu thực Bùi Giáng của Đinh Cường (màu nước).

Kiệt tác "Thiên thai" của Phạm Tăng có chiều ngang 3m, được đặt chính giữa không gian trưng bày (Ảnh: Bích Phương).

Nhiều tác phẩm của các họa sĩ tiêu biểu trưởng thành từ Trường Mỹ thuật Đông Dương cũng lần đầu được giới thiệu đến công chúng như: Hải quỳ (Lê Phổ); Rạng đông xanh (Vũ Cao Đàm); Cô Tấm (Thái Tuấn); Xóm chài (Tạ Tỵ); Chùa Thầy (Trần Phúc Duyên); Người mẹ Ê Đê, Thiếu nữ Ê Đê (Phạm Đình Tín)...

Ngoài ra, chuyên đề Trở về còn trưng bày những tác phẩm của họa sĩ trưởng thành từ Trường vẽ Gia Định (Nguyễn Trung, Đỗ Quang Em), giới thiệu về phong cách mỹ thuật miền Nam thế kỷ XX.

Bên cạnh đó, những bức tranh của họa sĩ Lê Bá Đảng với bút pháp mạnh, tương phản thị giác cao và hình tượng cô đọng, đã để lại ấn tượng sâu sắc cho du khách.

Tác phẩm "Phụ nữ Bắc vấn tóc trần" được Vũ Cao Đàm vẽ bằng chất liệu sơn dầu và lụa (Ảnh: Bích Phương).

Có mặt ở Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM để tham quan triển lãm Trở về, chị Phương Linh (29 tuổi) nhận xét, 42 bức tranh đã mang đến cho chị nhiều cảm xúc thú vị. Nơi đây phản ánh không gian giàu giá trị hội họa, phong phú về chất liệu, đề tài và phong cách, phản ánh rõ bước chuyển mình của hội họa Việt Nam qua nhiều giai đoạn: Từ hiện thực đến trừu tượng, từ truyền thống đến hiện đại, từ nội địa đến hội nhập quốc tế.

"Tôi đặc biệt thích những bức tranh của Lê Phổ, Bùi Xuân Phái, Vũ Cao Đàm. Các họa sĩ thể hiện đời sống văn hóa với chiều sâu, sự mộc mạc và bút pháp tinh tế", chị Linh nói.

Du khách tham quan những tác phẩm hội họa quý (Ảnh: Bích Phương).

Du khách ấn tượng với những tác phẩm không chỉ bởi giá trị hội họa, mà bởi câu chuyện xúc động về tình yêu nghệ thuật được ông Lê Tất Luyện và bà Thụy Khuê nuôi dưỡng, gìn giữ suốt nhiều năm ở đất Pháp. 

Ông Luyện và bà Khuê trao tặng những bức tranh quý cho Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM với mong muốn góp sức làm phong phú kho tàng nghệ thuật nước nhà, gìn giữ trọn vẹn di sản của các danh họa, đồng thời giới thiệu đến công chúng Việt Nam những tác phẩm tiêu biểu, tiếp cận rõ nét về tiến trình phát triển của mỹ thuật Việt Nam.

Đoàn công tác của Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM trong buổi tiếp nhận tranh tại nhà riêng của bà Thụy Khuê ở Pháp hồi tháng 9 (Ảnh: Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM).

Đại diện Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM chia sẻ, chuyên đề trưng bày lần này là lời khẳng định: Di sản không chỉ là ký ức của quá khứ, mà còn là động lực cho sự sáng tạo nghệ thuật đương đại, là sự tiếp nối liên tục của lịch sử mỹ thuật Việt Nam hòa cùng dòng chảy của nền nghệ thuật thế giới.