Trong dịp lễ hội mua sắm 11/11 vừa qua, nhiều chủ cửa hàng thương mại điện tử tại Trung Quốc phản ánh nhận được các yêu cầu hoàn tiền bất thường.

Đi kèm yêu cầu là hình ảnh sản phẩm bị hư hại nặng, nhưng thực tế được tạo bởi trí tuệ nhân tạo (AI).

Chủ một shop quần áo online cho biết, khách yêu cầu hoàn tiền toàn bộ với lý do chiếc váy bị rách nghiêm trọng ở phần cổ. Tuy nhiên, khi kiểm tra kỹ bức ảnh bằng chứng, chủ shop phát hiện ánh sáng ở phần cổ áo không khớp với tổng thể chiếc váy. Các đường viền của trang phục cũng có dấu hiệu bất thường, đặc trưng của hình ảnh do AI tạo ra.

Hình ảnh thật của quả hồng và ảnh AI tạo. Ảnh: SCMP

Một trường hợp khác, người bán bàn chải đánh răng điện nhận được khiếu nại kèm ảnh chiếc bàn chải bị gỉ sét. "Họ đưa ra những lỗi trái ngược với lẽ thường", người bán nói, bởi sản phẩm mới khó có thể bị gỉ sét.

Tương tự, một người bán cốc gốm nhận được ảnh chiếc cốc nứt vỡ hình mạng nhện. Nghi ngờ vì quy trình đóng gói rất kỹ, anh yêu cầu khách gửi video quay sản phẩm. Ngay lập tức, người mua rút lại yêu cầu hoàn tiền.

Người bán chiếc cốc sau đó sử dụng phần mềm phát hiện AI để kiểm tra và nhận kết quả bức ảnh có tới 92% khả năng là nhân tạo.

Tại Trung Quốc, những kẻ chuyên lợi dụng sơ hở này được gọi là "hội xén lông cừu". Họ thường nhắm vào các sản phẩm giá rẻ, tìm cách báo lỗi để được hoàn tiền mà không cần trả lại hàng (refund only).

Chính sách của nhiều nền tảng thương mại điện tử thường thiên vị người mua và chấp nhận hoàn tiền ngay cả với những lý do thiếu thuyết phục.

Không chỉ người mua, người bán cũng đang lạm dụng AI để tiết kiệm chi phí. Một số cửa hàng dùng AI tạo ra người mẫu, bối cảnh, thậm chí làm giả hình ảnh sản phẩm để thu hút khách.

Trước tình trạng này, từ tháng 4, các nền tảng thương mại điện tử lớn như Taobao và Tmall bắt đầu hủy bỏ tùy chọn "chỉ hoàn tiền". Hệ thống đánh giá tín dụng mới được thiết lập dựa trên hồ sơ mua hàng, lịch sử hoàn tiền và phản hồi từ người bán để sàng lọc khách hàng.

Từ ngày 1/9, Trung Quốc bắt đầu thực thi quy định yêu cầu tất cả nội dung do AI tạo ra phải được gắn nhãn rõ ràng. Tuy nhiên, công cụ phát hiện của các nền tảng vẫn chưa đảm bảo độ chính xác tuyệt đối.

Luật sư Liu Dongchen, Công ty luật Shaanxi Zhongzhi, cảnh báo hành vi sử dụng ảnh AI để trục lợi có thể cấu thành tội lừa đảo.

Trên các diễn đàn mạng xã hội, nhiều ý kiến cho rằng các nền tảng cần mạnh tay hơn, cấm vĩnh viễn những tài khoản gian lận và yêu cầu bằng chứng video bắt buộc đối với các khiếu nại hư hỏng sản phẩm.