Liên minh châu Âu (EU) kỳ vọng chính sách thuế đối với xe điện sản xuất tại Trung Quốc sẽ bảo vệ các hãng xe bản địa và buộc doanh nghiệp Trung Quốc phải xây nhà máy trong khu vực. Nhưng chiến lược này đang phản tác dụng. Sự dịch chuyển sản xuất mà EU mong đợi gần như không diễn ra, trong khi doanh số xe Trung Quốc tại châu Âu lại tiếp tục tăng mạnh.

Lượng ô tô sản xuất tại Trung Quốc bán ra tại EU, Anh và khối các quốc gia Hiệp hội mậu dịch tự do châu Âu gồm Thụy Sĩ, Na Uy, Iceland và Liechtenstein (EFTA) dự kiến vượt 700.000 chiếc, tăng mạnh so với con số 408.000 xe của năm 2024.

Từ tháng 11 năm ngoái, EU đã áp thêm mức thuế tối đa 35% đối với xe điện sản xuất tại Trung Quốc, ngoài mức thuế nhập khẩu cơ bản 10%.

Thay vì làm giảm nhu cầu, các mức thuế mới chỉ khiến nhu cầu bị chuyển hướng. Trong khi thuế bổ sung chỉ đánh vào xe thuần điện và xe điện mở rộng phạm vi (EREV), các mẫu hybrid và xe động cơ đốt trong (ICE) vẫn chỉ chịu mức thuế cơ bản 10%.

Thuế cao khiến nhiều thương hiệu Trung Quốc chuyển sang bán xe hybrid và xe xăng tại châu Âu (Ảnh: GMW).

Và các hãng xe Trung Quốc lập tức tận dụng "kẽ hở" này, thay đổi chiến lược châu Âu theo hướng tập trung nhiều hơn vào xe hybrid và xe xăng để né chi phí tăng thêm.

Với chi phí sản xuất tại Trung Quốc thấp hơn tới 30% so với châu Âu, việc dời nhà máy sang EU để đối phó thuế không mang lại hiệu quả kinh tế. Ngược lại, các hãng đang khai thác triệt để lỗ hổng chính sách.

“Quyết định của EU đã để ngỏ một khoảng trống lớn cho xe hybrid và thậm chí cả hybrid nhập từ Trung Quốc”, ông Philippe Houchois, Giám đốc điều hành của công ty đầu tư Jeffries, chia sẻ với trang Auto News. Tính từ đầu năm, khoảng 2/3 lượng xe Trung Quốc nhập vào châu Âu chỉ chịu mức thuế 10%.

Trong khi xe điện chiếm 44% doanh số ô tô Trung Quốc tại châu Âu trong 10 tháng đầu năm 2024, con số này đã giảm xuống chỉ còn 34% trong năm 2025.

“Việc EU áp thuế bổ sung dựa trên một công nghệ cụ thể đối với ô tô Trung Quốc là một quyết định sai lầm”, ông Houchois nhận định.

Việc sản xuất xe Trung Quốc tại châu Âu vẫn rất hạn chế. Trong năm nay, ước tính có chưa đến 20.000 xe của các thương hiệu Trung Quốc được lắp ráp tại châu Âu. BYD có kế hoạch xây dựng nhà máy mới tại Hungary với công suất 150.000 xe mỗi năm, nhưng đây vẫn là trường hợp cá biệt.

Phần lớn các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc khác chưa thể hiện động thái rõ ràng. Dù nhiều tên tuổi từng công bố kế hoạch xây nhà máy, các con số phần lớn vẫn nằm trên giấy.

Một số hãng, như Leapmotor, đang chuẩn bị lắp ráp mẫu B10 tại Tây Ban Nha; Great Wall Motor (GWM) đặt tham vọng sản xuất 300.000 xe tại châu Âu vào năm 2029. Dongfeng và Hongqi cũng cho biết đang khảo sát địa điểm nhà máy.

Trong khi đó, Chery, Xpeng và GAC đã có một số hoạt động lắp ráp hạn chế tại đây.