Ngày 12/12, Ban quản lý di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn và Viện Khảo cổ học Việt Nam đã báo cáo nghiên cứu khảo cổ học kiến trúc đường dẫn vào trung tâm Thánh địa Mỹ Sơn, sau 5 tháng hợp tác khai quật.

Kết quả bước đầu đã làm xuất lộ dấu tích kiến trúc của con đường thiêng dẫn từ tháp K vào khu trung tâm Thánh địa Mỹ Sơn. Con đường có độ dài đã được xác định hơn 150m.

Kiến trúc con đường thiêng chưa từng được biết đến ở Mỹ Sơn trong lịch sử tồn tại của di tích này (Ảnh: Công Bính).

Theo Ban quản lý di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn, đây là vết tích của một trong những công trình kiến trúc chưa từng được biết đến ở Mỹ Sơn trong lịch sử tồn tại của di tích từ trước đến nay.

Trước đó, tháng 6/2023, kiến trúc đường dẫn từ tháp K vào khu đền tháp trung tâm của Thánh địa Mỹ Sơn được các chuyên gia khảo cổ học nghiên cứu thăm dò lần đầu tiên. Tháng 3/2024, các nhà khảo cổ khai quật lần đầu với diện tích 220m2.

Tháng 7-11, các nhà khảo cổ tiếp tục thăm dò, khai quật với diện tích 770m2 nhằm tiếp tục nghiên cứu, làm rõ hơn về phế tích kiến trúc đường dẫn từ tháp K vào Thánh địa Mỹ Sơn của người Chămpa xưa.

Con đường dẫn vào khu trung tâm Thánh địa Mỹ Sơn (Ảnh: Công Bính).

Di tích xuất lộ trong khu vực khai quật lần này là một đoạn kiến trúc đường dẫn phía Đông tháp K dài 75m, có hướng Đông - Tây, lệch về phía Bắc 45 độ, dài tổng cộng 132m tính từ chân tháp.

Cấu trúc cắt ngang con đường rộng phủ bì 9m, lòng đường rộng 7,9m, bề mặt bằng phẳng, cấu tạo từ cát sỏi và gạch vụn được đầm chặt, có độ dày 0,15-0,2m.

Tường bao 2 bên đường được xếp từ các hàng gạch, do yếu tố thời gian, một số đoạn đã bị xô lệch, nghiêng đổ, móng tường được gia cố bằng lớp đầm sỏi cuội và bột gạch.

Hiện tại, các nhà khảo cổ đã xác định có 4 vị trí được đặt các cửa cổng trên tường bao phía Nam. 

Bên cạnh sự hiện diện phổ biến của các loại gạch và đá xây dựng kiến trúc đường dẫn, các chuyên gia đã phát hiện một số mảnh vỡ của đồ đất nung và gốm men có niên đại thế kỷ X-XII. 

Công nhân và các nhà khảo cổ tiếp tục công việc khai quật (Ảnh: Công Bính).

Ông Nguyễn Công Khiết, Phó Giám đốc phụ trách Ban quản lý di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn, cho biết kết quả thăm dò, khai quật lần này đã bổ sung những tư liệu quý, xác định về chức năng tôn giáo của phế tích là con đường thiêng, con đường dẫn thần linh, vua chúa và tăng lữ Bà La Môn giáo đi vào không gian thiêng Thánh địa Mỹ Sơn ở khoảng thế kỷ XI-XII.

“Kết quả này đồng thời cũng mở ra một vấn đề khoa học mới, rằng Mỹ Sơn vẫn giữ vai trò là hạt nhân tôn giáo của Champa trong suốt tiến trình lịch sử của vương quốc, không gian thiêng của Mỹ Sơn có những lúc mở rộng, hoặc thu hẹp tùy theo từng triều đại của các vị vua Champa”, ông Khiết nói.

Ông Khiết cũng cho biết trong thời gian tới, các nhà khảo cổ tiếp tục xây dựng chương trình hợp tác nghiên cứu làm rõ quy mô, cấu trúc và diện mạo của toàn bộ con đường trong bối cảnh tổng thể khu di tích Mỹ Sơn.

Ban quản lý di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn cũng khẩn trương thực hiện tu bổ, bảo quản nhằm phát huy tốt hơn giá trị lịch sử, văn hóa di tích, tổ chức đưa đón du khách theo đúng con đường di sản người Chăm đã để lại.