Bảng xếp hạng này như một nấm mồ chung của những huyền thoại. Chúng đã biến mất khỏi dây chuyền sản xuất, nhưng di sản thì vẫn còn đó đến mức nhiều hãng hiện đại dù có tiền bạc, công nghệ vượt trội vẫn đang ra sức chạy theo mà chưa chắc đã đuổi kịp.

Hàng ngàn audiophile tham gia bình chọn và đều chung một câu: đồ cũ của những thương hiệu này, dù giá giờ đội lên gấp 5–10 lần lúc mới, vẫn ăn đứt đa số sản phẩm mới về chất âm, độ hoàn thiện và cảm xúc.

1. Nakamichi (18,8%)

Nakamichi không chỉ làm đầu cassette – họ định nghĩa lại chuẩn mực của cassette. Những chiếc đầu băng Nhật Bản này đã đẩy giới hạn của công nghệ analog đến mức khó tin. Chẳng hạn, các model series 1000 và 700 ra đời từ thập niên 70 có dải tần lên tới 20–25 kHz – con số mà ngày nay nhiều người vẫn cho là bất khả thi với băng từ.

2. Sansui (13.5% phiếu bầu)

Là một trong tứ trụ hi-fi Nhật Bản thập niên 70–80 cùng Pioneer, Marantz, Luxman. Những chiếc integrated amp mặt đen bóng loáng dòng AU, receiver 9090DB khổng lồ với biến áp “trâu bò” và dòng cao ngất từng là mơ ước của dân chơi đồ cổ.

Từ cuối thập niên 80, Sansui dần rút khỏi thị trường Mỹ, chuyển về tập trung linh kiện cao cấp cho nội địa Nhật. Nhưng khi thời đại số và home theater lên ngôi, họ không kịp xoay sở. Những nỗ lực làm TV, đồ cao cấp nội địa đều không cứu vãn nổi. Sản xuất ampli Nhật Bản dừng hẳn khoảng 2002–2005, công ty mẹ chính thức đóng cửa năm 2014.

Giờ cái tên Sansui chỉ còn sống lay lắt trên các sản phẩm điện tử giá rẻ do bên thứ ba dán mác – chẳng còn chút DNA nào của ngày xưa.

3. Revox (10.0% phiếu bầu)

Willi Studer bắt đầu với chiếc máy ghi âm T26 năm 1951, dùng nhãn Revox dành cho dân dụng, Studer dành cho studio chuyên nghiệp. Từ G36, A77 đến B77 – những chiếc máy băng cối Revox từng là “vật bất ly thân” trong mọi dàn hi-fi nghiêm túc thập niên 60–80. Kết hợp với ampli B750 và tuner B760, cả hệ thống toát lên vẻ trung tính, chính xác và sạch sẽ đặc trưng Thụy Sĩ.

Năm 1990 Studer bán công ty, Revox bị tách ra năm 1994, còn mảng pro về tay Harman. Thương hiệu sống lay lắt qua thập niên 2000 với multi-room và linh kiện hi-fi, nhưng thời vàng son đã qua từ lâu.
Ngày nay vẫn có vài dự án nhỏ hồi sinh máy băng cối mang tên Revox tại Thụy Sĩ, dù chỉ ở quy mô thử nghiệm, nhưng đủ thấy tình yêu dành cho thương hiệu này lớn đến nhường nào.

4. Carver (8.4% phiếu bầu)

Bob Carver – thiên tài lập dị của làng âm thanh Mỹ. Magnetic Field Amplifier của ông giúp chiếc Cube M-400 chỉ nặng 4–5 kg mà vẫn cho ra 200 watt/kênh – điều không tưởng thời đó. Công nghệ Sonic Holography cải thiện hình âm, còn khả năng bắt chước âm sắc của các ampli đắt tiền hơn trong blind test đã trở thành truyền thuyết.

5. Boston Acoustics (7.0% phiếu bầu)

Không thông báo, không drama, chỉ lặng lẽ biến mất cuối thập niên 2010. Boston Acoustics từng là vua phân khúc giá ngọt: mang chất lượng gần high-end với giá tầm trung. Series A (A100, A150, A70), dòng VR, Lynnfield… đều vượt xa kỳ vọng giá tiền.

D&M Holdings (Denon/Marantz) mua lại năm 2005, rồi Sound United thâu tóm 2017. Khi thị trường chuyển hẳn sang soundbar và loa không dây, dòng hi-fi truyền thống bị bỏ rơi. Tên vẫn còn trên giấy tờ, nhưng R&D và sản xuất đã ngừng từ lâu.

6. Altec Lansing (6.6% phiếu bầu)

Voice of the Theatre A7, A5 – những cặp loa khổng lồ dành cho rạp phim thập niên 40–50, lại được dân chơi nhà mang về vì độ nhạy kinh hoàng và khả năng chơi lớn không méo. Monitor 604 duplex coaxial từng là chuẩn công nghiệp.

Sau hàng loạt lần mua bán (Gulton → Mark IV → Telex → Sparkomatic), dây chuyền chuyên nghiệp đóng cửa năm 2000. Giờ Altec Lansing chỉ còn trên tai nghe nhựa và soundbar máy tính rẻ tiền.

7. Akai (5.4% phiếu bầu)

Đầu băng cối GX-635D, GX-747, cassette GX-9 với đầu từ Glass & X’tal Ferrite siêu bền, ampli chắc nịch, receiver nhiều tính năng… Akai là “value king” của thập niên 70–90.

Khủng hoảng tài chính châu Á 1997–1998 khiến công ty mẹ sụp đổ, Akai phá sản năm 2000. Grande Holdings lại xuất hiện, gom xác và biến Akai thành nhãn dán trên TV, loa rẻ tiền. Di sản hi-fi chính thức chết từ đó.

8. ADS (5.1% phiếu bầu)

ADS không chỉ làm loa – họ làm ra thứ âm thanh khiến người ta cảm thấy cả cơ thể đang được nhạc bao bọc. Loa L810, L1290 cho dải cao mượt như tơ lụa, trung âm trong veo, bass sâu và chắc đến ngỡ ngàng dù thùng nhỏ xíu.

Họ còn là người khai sinh thực thụ của car audio cao cấp: ampli PowerPlate 100, 200, 300 từng là giấc mơ của mọi dân chơi xe thập niên 80–90 – mạnh, sạch, bền đến mức gần như bất tử.

Nhà sáng lập Dr. Godehard Günther nghỉ hưu 1993. Công ty bị bán qua nhiều tay, cuối cùng rơi vào Directed Electronics năm 2001. Sản xuất chuyển sang Trung Quốc, linh hồn bị rút cạn. Đến giữa thập niên 2000, ADS lặng lẽ tắt thở. Giờ chỉ còn vài ông kỹ sư già âm thầm sửa loa cổ cho những người vẫn không chịu bỏ.

9. OPPO Digital (4.3% phiếu bầu)

OPPO không làm đầu đĩa – họ làm ra chuẩn mực mà các hãng high-end đắt gấp chục lần vẫn phải ngước nhìn. UDP-205 nhồi DAC ESS Sabre Pro, tầng analog xuất sắc, hỗ trợ mọi định dạng từ CD đến 4K Blu-ray, mà giá chỉ bằng 1/5–1/10 đối thủ. Tai nghe planar PM-1, PM-3 đẹp đến mức khiến người ta quên cả giá tiền. Dịch vụ hậu mãi thì khỏi nói: firmware cập nhật đều như cơm bữa, hỗ trợ nhanh như bạn thân.

Tháng 4/2018 họ tuyên bố dừng hẳn dù đang ở đỉnh cao, chỉ vì thị trường đĩa đã chết. Lô cuối rời nhà máy giữa năm ấy, cánh cửa đóng lại vĩnh viễn. Cộng đồng audiophile mất vài năm mới hết bàng hoàng và đến giờ vẫn chưa ai lấp nổi chỗ trống.

10. Blaupunkt (4.2% phiếu bầu)

Radio ô tô đầu tiên châu Âu 1932, hệ thống thông tin giao thông trong xe đầu tiên 1974, trang bị OEM cho BMW, Mercedes, Porsche suốt nửa thế kỷ – Blaupunkt từng là chuẩn mực âm thanh xe hơi châu Âu. Logo “chấm xanh” bắt nguồn từ dấu kiểm tra chất lượng ngày xưa.

Bosch bán lại 2008, phá sản 2015, tài sản bán đấu giá 2016. Giờ cái tên còn xuất hiện trên đủ thứ đồ rẻ tiền do 50 đơn vị được cấp phép sản xuất khắp thế giới, nhưng công ty Đức gốc và chất Đức đã không còn từ lâu.

11. Aiwa (3.2% phiếu bầu)

Sony chính thức khai tử Aiwa ngày 14/5/2008. Mini component đèn nháy, Walkman-style, boombox, car stereo – Aiwa là tuổi thơ hi-fi của cả một thế hệ với giá trị khủng khiếp cho từng đồng bỏ ra. Cassette deck XK-S9000, AD-6900 thuộc hàng ngon nhất phân khúc.

Sony mua đứt 2002, cố hồi sinh 2003 với hình ảnh trẻ trung, MP3 nhưng thất bại. 2005 ngừng phát triển, 2007 rút khỏi thị trường. Giờ chỉ còn vài sản phẩm không liên quan dán mác Aiwa.

12. Fisher (3.0% phiếu bầu)

Thập niên 50–60, nhắc đến The Fisher là nhắc đến Rolls-Royce của hi-fi. Receiver đèn 500C, 800C, tuner FM-1000, ampli SA-100 cho âm thanh mượt mà, giàu nhạc tính mà nghe một lần là nhớ mãi. Avery Fisher bán công ty năm 1969 vì đã quá lớn. Qua Emerson rồi Sanyo 1975, những cỗ máy đèn dần bị thay bằng đồ solid-state dán mác lại, rồi rack system, VCR rẻ tiền.

Năm 2000 Sanyo cho cái tên nghỉ hưu hẳn. Khi Panasonic nuốt Sanyo 2009, chút tro tàn cuối cùng cũng bị thổi bay.

13. Dahlquist (2.3% phiếu bầu)

Dahlquist DQ-10 ra mắt 1973 là một cuộc cách mạng: open-baffle, 5 driver xếp lệch, time-aligned hoàn hảo – âm thanh mạch lạc đến mức gần bằng loa tĩnh điện dù chỉ dùng driver thường. Saul Marantz chống lưng tài chính, hàng chục ngàn đôi được bán và rất nhiều vẫn hát hay đến hôm nay.

Jon Dahlquist tai nạn nặng 1989, gia đình bán công ty 1990. Đội kỹ thuật cốt lõi rời đi, chủ mới làm loa rẻ và home-theater. Đầu những năm 2000, Dahlquist chết hẳn – chỉ còn lại những cặp DQ-10 cổ trên kệ người mê.

14. Advent (1.5% phiếu bầu)

Large Advent 1970 chỉ bằng nửa giá AR-3a nhưng bass còn sâu và mạnh hơn, bán hàng trăm ngàn đôi. Henry Kloss đã mang chất lượng high-end về tay người thu nhập trung bình. Cassette deck 201 là một trong những máy đầu tiên dùng Dolby B và băng chrome, giúp cassette chính thức thành định dạng hi-fi.

Đầu tư quá mạnh vào TV chiếu khiến công ty kiệt quệ. Kloss rời 1977, Advent phá sản tháng 3/1981 và không bao giờ trở lại.

15. Thiel (1.4% phiếu bầu)

Thiel theo đuổi sự ám ảnh thời gian và pha tuyệt đối: crossover bậc 1, thùng nghiêng, driver căn từng mm. CS3.6, CS2.7 cho soundstage sâu rộng như hologram, tông màu chuẩn đến lạnh người.

Jim Thiel mất 2009, công ty mất linh hồn. Bị mua 2012, chuyển sang loa lifestyle, bỏ hết triết lý cũ. Phá sản tháng 10/2018. Chỉ còn dịch vụ sửa chữa của một kỹ sư cũ giữ lửa cho những cặp Thiel cổ vẫn hát.

16. Realistic (1.2% phiếu bầu)

Realistic là cánh cửa đầu tiên đưa hàng triệu người Mỹ trung lưu vào thế giới hi-fi. Minimus 7 nhỏ xíu mà hay kinh khủng, Mach One bass gầm trời, receiver STA công suất lớn giá rẻ, đủ để cả một thế hệ ra đạo.

Nhiều món đặt gia công từ Foster, CEC rồi dán mác. Cuối thập niên 90 RadioShack bỏ tên Realistic, chuyển sang Optimus rồi hợp tác RCA. RadioShack phá sản 2015–2017, Realistic cũng chết theo – chỉ còn ký ức trong lòng người lớn lên cùng nó.

17. Tandberg (1.0% phiếu bầu)

Máy băng Tandberg từng được cả tổng thống Mỹ tin dùng. TD20A, TCD 3014 có wow-flutter và dải tần ngang Nakamichi, receiver TR-2075 ấm áp đậm chất Scandinavia đẹp như đồ nội thất Thụy Điển.

Phá sản 1978, tách mảng dân dụng 1984, nhưng đến đầu những năm 2000 mảng Home Audio tắt thở hoàn toàn. Tên còn sống trong thiết bị hội nghị Cisco, nhưng thời hoàng kim hi-fi đã xa lắm rồi.

18. Phase Linear (0.7% phiếu bầu)

Phase Linear 700 năm 1972 cho 350 watt/kênh, con quái vật công suất mà người ta gọi yêu là Flame Linear vì đôi khi… cháy thật. Nhưng chính nó giúp rock và giao hưởng lớn được chơi đúng nghĩa.

Bob Carver bán cho Pioneer 1979 rồi lập Carver Corp riêng. Không còn Bob, Phase Linear mất hồn và chết hẳn mảng Home Audio từ 1982 và chỉ còn lại những câu chuyện bên ly rượu của dân chơi cũ.

19. SABA (0.6% phiếu bầu)

SABA là một phần của tứ trụ hi-fi Đức cùng Grundig – Telefunken – Blaupunkt – SABA. Console đèn Freiburg, Meersburg đẹp đến mức giờ thành bảo vật sưu tầm, tuner nhạy, mạch ngọt ngào.

Bị Thomson Pháp mua 1980, dần biến thành nhãn phụ trên TV và dàn rẻ tiền. Đến cuối thập niên 90, chất Đức gốc đã biến mất hoàn toàn.

20. Boschmann (0.5% phiếu bầu)

Boschmann là ký ức của những ngày còn trẻ, ít tiền nhưng thích bass thật to. Một chiếc sub 12–15 inch hoặc ampli Boschmann giá chỉ bằng nửa Alpine, Rockford đã đủ làm cả con phố rung lên mỗi lần người nghe về nhà hay đi ngang trường. Đến khoảng năm 2014–2015, Boschmann dần rút khỏi các thị trường lớn ở châu Âu và Bắc Mỹ. Giờ chỉ còn lác đác vài cửa hàng nhỏ ở Đông Âu, châu Á, New Zealand và Nam Phi.

Thương hiệu có thể đã chết với đa số người, nhưng với những ai từng lắp đôi sub 1000 W Boschmann vào cốp xe năm 2005–2010, chỉ cần nghe một nhịp bass trầm là cả tuổi trẻ lại ùa về. Chúng đã chết trên giấy tờ, nhưng trong tim người chơi âm thanh, chúng vẫn sống và sẽ còn sống rất, rất lâu.

Nguồn: headphonesty