Trên thực tế, nhiều người còn sống ngày nay có tới 4% DNA giống với người Neanderthal.

Đột phá về di truyền này đã mang lại thông tin mới quan trọng về lịch sử tiến hóa của người Neanderthal và người hiện đại (Homo sapiens), nhưng cũng đặt ra một câu hỏi mới: Liệu chúng ta có thể đưa người Neanderthal sống lại không?

George Church, Giáo sư di truyền học tại Đại học Harvard, Mỹ, đã trả lời câu hỏi này một cách chắc chắn trong một cuộc phỏng vấn với báo Der Spiegel năm 2013. Ông cho biết việc cắt nhỏ bộ gen của người Neanderthal thành hàng nghìn đoạn và lắp ráp lại chúng trong một tế bào gốc của con người "sẽ cho phép bạn tạo ra một bản sao của người Neanderthal".

Năm 2025, công ty Colossal Biosciences mà Giáo sư Church đồng sáng lập, đã gây chấn động dư luận khi "hồi sinh" loài sói hung dữ bằng phương pháp nhân bản và chỉnh sửa gen, tạo ra "chuột lông mịn" biến đổi gen và công bố kế hoạch hồi sinh loài chim dodo. Mục tiêu cuối cùng của họ là hồi sinh loài voi ma mút lông mịn.

Nhưng mặc dù một thập kỷ trước Giáo sư Church đã tự tin rằng sự hồi sinh của người Neanderthal là một khả năng gần kề, các chuyên gia khác nói rằng việc này hiện là một nhiệm vụ vô cùng khó khăn. Họ lập luận rằng ngay cả khi chúng ta có thể đưa họ trở lại, vẫn có nhiều lý do khiến chúng ta không nên làm như vậy.

"Đó là một trong những điều phi đạo đức nhất mà tôi có thể nghĩ đến - chấm hết", Jennifer Raff, Nhà nhân chủng học sinh học tại Đại học Kansas, Mỹ, nói về ý tưởng đưa người Neanderthal trở lại.

Liệu chúng ta có thể hồi sinh một người Neanderthal không?

Việc hồi sinh một người Neanderthal không hề đơn giản về mặt công nghệ. "Bạn không thể chỉ cần đưa bộ gen của người Neanderthal vào trứng người", bà Raff nói. "Điều đó sẽ không hiệu quả".

Một vấn đề của quá trình này là sự không tương thích tiềm ẩn trong hệ thống miễn dịch, điều thường dẫn đến sự thất bại của việc mang thai khác loài, do tử cung của vật chủ đào thải thai nhi.

Hiện nay các nhà khoa học vẫn còn tranh cãi về việc liệu người hiện đại và người Neanderthal có thể được coi là hai loài riêng biệt hay không.

Mặc dù người hiện đại và người Neanderthal đã từng giao phối thành công trong quá khứ, nhưng ngày nay chỉ còn lại tối đa 4% DNA của người Neanderthal trong một số nhóm người. "DNA khác đó có thể không có lợi và do đó đã dần bị loại bỏ khỏi bộ gen", bà Raff nói.

Ngoài ra, các chuyên gia đã phát hiện ra rằng nhiễm sắc thể Y của con người không có DNA của người Neanderthal, điều này có thể chỉ ra sự không tương thích cơ bản của hệ thống miễn dịch giữa thai nhi nam Neanderthal và thai nhi nữ Homo sapiens mang thai chúng, ngay cả trong quá khứ.

Và một biến thể di truyền trong tế bào hồng cầu ở những bà mẹ lai giữa người Neanderthal và người hiện đại có thể đã dẫn đến tỷ lệ sảy thai cao, theo các nghiên cứu khác.

Bà Raff cho biết việc đưa lại các gen của người Neanderthal đã bị loại bỏ bởi chọn lọc tự nhiên qua hàng nghìn năm vào trứng người hiện đại có thể sẽ gây ra nhiều hậu quả không mong muốn.

Một hướng khác là nhân bản vô tính, nhưng để nhân bản một trong những người anh em họ đã tuyệt chủng của chúng ta, "chúng ta cần một tế bào Neanderthal sống", Hank Greely, Giám đốc Trung tâm Luật và Khoa học Sinh học tại Đại học Stanford, Mỹ cho biết.

Đây là cái mà chúng ta không có được vì người Neanderthal đã tuyệt chủng hơn 30.000 năm trước.

Với công nghệ chỉnh sửa bộ gen CRISPR ngày nay, các nhà khoa học có thể chỉnh sửa bộ gen của tế bào người hiện đại để khiến nó giống với bộ gen của người Neanderthal hơn. Đó chính là điều Giáo sư Colossal đã làm khi chỉnh sửa một số gen ở loài sói xám để khiến chúng trông giống sói dữ hơn.

Nhưng thực ra chúng không phải là sói dữ, cũng giống như một người Homo sapiens với một số gen Neanderthal sẽ không phải là người Neanderthal.

Hơn nữa, CRISPR không hoàn hảo tuyệt đối, và rất khó để tích hợp nhiều thay đổi di truyền cùng một lúc.

"Hiện tại, bạn có thể thực hiện 20 đến 50 thay đổi", Greely nói, nhưng "đến một lúc nào đó, bạn sẽ có thể thay đổi toàn bộ".

Mặc dù công nghệ CRISPR có thể được sử dụng để cắt và sửa đổi trình tự DNA, nhưng một kỹ thuật mới được gọi là chỉnh sửa bazơ, trong đó các nhà khoa học thay đổi từng chữ cái trong mã DNA, có thể giúp việc chỉnh sửa chính xác bộ gen dễ dàng và nhanh chóng hơn trong tương lai.

"Tôi nghĩ rằng nếu thực sự muốn làm điều đó, trong vòng 20 năm nữa, rất có thể bạn sẽ có một đứa con mang bộ gen hoàn toàn của người Neanderthal được sinh ra", ông Greely - Giám đốc Trung tâm Luật và Khoa học Sinh học tại Đại học Stanford nói. "Nhưng tôi không nghĩ chúng ta sẽ làm điều đó, ngay cả khi điều đó khả thi, vì cả lý do đạo đức lẫn pháp lý".