Thông tin được TS Công nêu tại Diễn đàn Doanh nghiệp khởi nghiệp trí tuệ nhân tạo, tổ chức sáng 28/10, tại Ninh Bình. "Chúng ta có nhiều người giỏi về AI, nhưng lại làm cho các công ty nước ngoài. Điều này dẫn đến, Việt Nam là nơi tiêu thụ AI, thay vì phát triển, sáng tạo ra các công cụ", TS Công, nói.

Ông cho rằng, với dân số trẻ, Internet phổ cập, Việt Nam đứng trước cơ hội vươn lên thành quốc gia phát triển, song nếu không đầu tư vào AI để bắt kịp thế giới, nguy cơ tụt hậu và mắc kẹt trong bẫy thu nhập trung bình là rất lớn. Do vậy, TS Công khuyến nghị Việt Nam cần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao về AI, với sự hỗ trợ tối đa về tiền lương, cơ sở vật chất và hạ tầng nghiên cứu, đồng thời phải phổ cập AI một cách phổ quát trong xã hội.

Cùng quan điểm về việc cần đầu tư phát triển AI, ông Trần Anh Tú, Phó cục trưởng Công nghiệp công nghệ thông tin - Bộ Khoa học và Công nghệ, nhấn mạnh, "AI không còn là một lựa chọn", mà đang trở thành "hạ tầng phát triển mới của thế giới hiện đại". Trong bối cảnh đó, AI vừa là công cụ, lại vừa là động lực để Việt Nam nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh quốc gia.

Phó cục trưởng Công nghiệp công nghệ thông tin Trần Anh Tú chia sẻ góc nhìn về phát triển AI. Ảnh: Trọng Đạt

Theo Phó cục trưởng Công nghiệp công nghệ thông tin, cộng đồng doanh nghiệp và startup AI Việt Nam đang phát triển nhanh. Nhiều doanh nghiệp bắt đầu ứng dụng AI vào các lĩnh vực then chốt như sản xuất thông minh, y tế, tài chính và giáo dục...

Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận một khó khăn mà doanh nghiệp trong nước phải đối mặt, đó là phát triển AI đòi hỏi sự đầu tư lâu dài vào nguồn nhân lực, dữ liệu và năng lực nghiên cứu. "Trí tuệ nhân tạo là cơ hội lớn, nhưng cũng là phép thử về năng lực sáng tạo và bản lĩnh hội nhập của mỗi quốc gia", ông Tú nhận định.

Những thách thức khi phát triển AI Việt

Dù đối mặt với nhiều thách thức, các doanh nghiệp Việt Nam đang từng bước phát triển công nghệ lõi, hướng tới làm chủ trí tuệ nhân tạo mang bản sắc Việt.

Theo thạc sĩ Vũ Ngọc Quyết, nhà sáng lập LocaAI, xu hướng AI hiện nay đang chuyển từ nền tảng đám mây sang "AI on-device", xử lý dữ liệu trực tiếp trên thiết bị, nhằm bảo mật và tiết kiệm chi phí. Ông cho rằng "AI không cần Internet" là xu hướng tất yếu, giúp giảm sự phụ thuộc vào các nền tảng Cloud AI nước ngoài.

LocaAI, startup chuyên về AI cá nhân hoá, trình diễn các thiết bị như bộ micro, kính thông minh có khả năng chuyển ngữ nhờ ứng dụng AI tại Tuần lễ số quốc tế Việt Nam 2025. Ảnh: Giang Huy

Thị trường Edge AI toàn cầu được dự đoán đạt 26-30 tỷ USD vào năm 2025, trong khi tại Việt Nam, con số này có thể từ 270 đến 959 triệu USD, nhờ nhu cầu ứng dụng AI trong hành chính, sản xuất và chuyển đổi số. Đây cũng là lý do startup Việt này phát triển giải pháp AI ngay trên thiết bị. Trong tương lai, LocaAI hướng tới việc xây dựng các hệ điều hành (OS) riêng cho thiết bị cá nhân và các thiết bị 'all in one' tích hợp AI.

Ở lĩnh vực AI tạo sinh, VNPT đầu tư mạnh vào nền tảng GenAI tiếng Việt, bất chấp việc phải đối mặt với nhiều khó khăn. Theo tiến sĩ Lê Anh Văn, Giám đốc Nền tảng VNPT GenAI, hai thách thức khi phát triển mô hình AI tiếng Việt là lượng dữ liệu hạn chế, cùng những đặc điểm khác biệt về văn hóa, xã hội.

Theo TS Văn, dữ liệu tiếng Việt chỉ chiếm dưới 1% trong các bộ dữ liệu đào tạo AI toàn cầu. Hầu hết dữ liệu tiếng Việt công khai đều không có cấu trúc, do lấy từ mạng xã hội, diễn đàn và tin tức trực tuyến, chất lượng dữ liệu cũng không đồng đều.

Bên cạnh đó, Việt Nam có nhiều điểm đặc thù về con người, xã hội và phong tục tập quán. Ông Văn dẫn ví dụ sự khác biệt về ngôn ngữ vùng miền, dân tộc thiểu số và thuật ngữ hành chính, pháp lý từng địa phương...

Vượt qua thách thức, VNPT đang hướng tới xây dựng các mô hình ngôn ngữ lớn thuần Việt, phản ánh đúng đặc trưng văn hóa, xã hội và ngôn ngữ trong nước, giúp AI hiểu và phục vụ người Việt chính xác hơn.

Sản phẩm công nghệ Việt được trưng bày tại Tuần lễ Số quốc tế Việt Nam 2025. Ảnh: Giang Huy

Dù hệ sinh thái AI Việt đã có nhiều bước tiến, TS Lê Vũ Toàn, Trung tâm Phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp, cho rằng vẫn còn nhiều khoảng trống, ví dụ như chưa có luật dành riêng cho các startup AI, các sandbox AI trong lĩnh vực y tế, tài chính vẫn chưa nhiều. Theo ông, cần có các quỹ đầu tư công nghệ quốc gia cho AI và công nghệ lõi, song song với việc hoàn thiện khung pháp lý, để startup chuyển từ thử nghiệm sang thương mại hóa sản phẩm.

Dự báo của Công ty tư vấn chiến lược Boston Consulting Group (BCG) cho thấy, AI có thể đóng góp 130 tỷ USD cho Việt Nam vào năm 2040, trong ngữ cảnh AI đóng góp 5.000 tỷ USD cho nền kinh tế toàn cầu. "Phần của startup Việt trong miếng bánh này là bao nhiêu? Câu trả lời nằm ở sự chủ động của doanh nghiệp và sự liên kết giữa chính sách với đầu tư và đổi mới sáng tạo", đại diện Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ nhấn mạnh.

Diễn đàn Doanh nghiệp khởi nghiệp trí tuệ nhân tạo tổ chức trong khuôn khổ Tuần lễ Số quốc tế Việt Nam 2025. Sự kiện do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh Ninh Bình tổ chức từ ngày 27 đến 29/10, thảo luận các chiến lược, chính sách và khuôn khổ pháp lý, bảo đảm việc phát triển, quản trị AI theo hướng an toàn, minh bạch và có trách nhiệm.