Tháng 1, startup Trung Quốc DeepSeek khiến thế giới chao đảo khi tung ra mô hình AI giá rẻ R1. Economist nhận định, đây là lần đầu tiên một quốc gia ngoài Mỹ và thậm chí bị Mỹ cắt đứt nguồn cung chip tiên tiến lại tạo ra được mô hình nguồn mở có thể cạnh tranh với sản phẩm thiết kế tại Thung lũng Silicon. Matt Sheehan, nhà nghiên cứu tại Viện Carnegie vì Hòa bình Quốc tế và chuyên gia về AI Trung Quốc, khi đó nói với Guardian: "Nếu chính phủ Mỹ nghĩ những gì cần làm là nghiền nát DeepSeek và mọi chuyện sẽ ổn, thì chúng ta sẽ phải đón nhận bất ngờ cay đắng".

Lý do là Trung Quốc vẫn còn nhiều ứng dụng AI đáng gờm khác, trong đó có Doubao, do ByteDance, công ty mẹ của TikTok, phát triển. Khi DeepSeek khuấy đảo thế giới, Doubao đã có hàng chục triệu người dùng. Nhưng gần như sau một đêm, DeepSeek trở thành cái tên nổi bật, khiến nền tảng của ByteDance ít được chú ý trên thị trường AI Trung Quốc.

ByteDance không mất nhiều thời gian để "phục thù". Theo công ty phân tích dữ liệu QuestMobile, tính đến tháng 8, Doubao giành lại ngôi vị ứng dụng AI phổ biến nhất đất nước tỷ dân với hơn 157 triệu người dùng hoạt động hàng tháng, DeepSeek đứng thứ hai với 143 triệu người dùng. Cùng tháng, quỹ đầu tư mạo hiểm a16z xếp Doubao là ứng dụng AI tạo sinh phổ biến thứ tư toàn cầu, sau ChatGPT, Gemini và AI Gallery (ứng dụng do Google phát triển, cho phép trải nghiệm trực tiếp trên thiết bị Android không cần kết nối Internet).

Doubao trên màn hình smartphone. Ảnh: Simon Song

Ứng dụng AI đa năng

Ra năm 2023, Doubao được thiết kế theo phong cách thân thiện, gần gũi. Khác với đa số chatbot AI phổ biến, biểu tượng ứng dụng của Doubao trông giống con người - một nhân vật hoạt hình nữ với tóc ngắn. Theo Alex Zhu, Phó chủ tịch Bytedance, Doubao có nghĩa "bánh bao nhân đậu", giống biệt danh người dùng đặt cho bạn bè thân thiết.

Dermot McGrath, chuyên gia công nghệ tại Thượng Hải, nhận xét Doubao mang đến cảm giác ấm áp, thân thiện hơn so với ứng dụng AI phương Tây. Ông nói với Wired: "ChatGPT giống một công cụ bạn mở ra để hoàn thành nhiệm vụ rồi đóng lại. Doubao có nhiều tính năng và giao diện nhiều màu sắc, khiến bạn hứng thú ở lại lâu hơn".

Doubao giống như lấy một chút của ChatGPT, Midjourney, Sora, Character.ai, TikTok, Perplexity, Copilot... và đưa vào một nền tảng duy nhất. Nó có thể trò chuyện qua văn bản, âm thanh, video, tạo hình ảnh, bảng tính, bài thuyết trình, podcast, video dài 5 giây. Ứng dụng cũng cho phép mọi người tùy chỉnh tác nhân AI cho những tình huống cụ thể và lưu trữ trên nền tảng để người khác sử dụng.

Một điểm quan trọng là Doubao tích hợp sâu vào Douyin, phiên bản mạng xã hội giống như TikTok tại Trung Quốc, giúp thu hút thêm người dùng. Hơn hai năm sau khi ra mắt, Doubao trở thành ứng dụng AI được người dùng Trung Quốc ưa chuộng, nhất là với người không am hiểu công nghệ, dù phương Tây ít để ý đến cái tên này.

Qua thời gian, ByteDance liên tục bổ sung tính năng mới cho Doubao, kể cả sao chép từ đối thủ. Ví dụ, khi Google tung bản cập nhật tháng 8 cho phép Gemini tạo vật thể 3D chân thực, "bánh bao nhân đậu" lập tức có tùy chọn tương tự.

Theo Li Bangzhu, nhà sáng lập Aicpb - nền tảng theo dõi mức độ phổ biến của sản phẩm AI, ByteDance "rất nghiêm túc" cải thiện tính năng của Doubao. "Họ liên tục suy nghĩ về những vấn đề thực tế cần giải quyết và bối cảnh ứng dụng, thay vì chỉ tích lũy thêm tính năng cho mô hình", ông nói.

Logo ByteDance tại văn phòng công ty ở Thượng Hải. Ảnh: Reuters

Chiến lược lan tỏa

Doubao không sở hữu tính năng AI tiên tiến nhất thị trường, nhưng ByteDance biết cách khuyến khích người dùng chia sẻ các tương tác của họ với chatbot lên mạng xã hội. Người dùng Douyin có thể gắn thẻ Doubao ở phần bình luận của video để chatbot tóm tắt nội dung video bằng văn bản. Ngược lại, người dùng Doubao cũng được đề xuất xem các video Douyin ngay trong phần trả lời mà không cần chuyển đổi ứng dụng.

Nhờ đó, hình ảnh do ứng dụng này tạo ra xuất hiện khắp các mạng xã hội Trung Quốc, dễ nhận biết nhờ ký hiệu "Doubao" ở góc dưới bên phải. Nhiều người có sức ảnh hưởng trên mạng cũng dùng tính năng chuyển văn bản thành giọng nói của Doubao để sản xuất nội dung. Ứng dụng cho phép xây dựng các tác nhân trò chuyện với 20 giọng vùng miền khác nhau, giúp tạo hiệu ứng hài hước riêng biệt cho từng nhóm khán giả.

Theo giới phân tích, bí quyết chiến thắng của Doubao nằm ở kinh nghiệm lâu năm của ByteDance trong việc tạo ứng dụng gây nghiện, điển hình là TikTok hay Douyin. Công ty vốn được gọi là "nhà máy ứng dụng" ở Trung Quốc vì thường xuyên ra mắt hàng chục app mới cho các tình huống sử dụng khác nhau.

Trong khi đó, DeepSeek là startup chưa có nhiều kinh nghiệm xây dựng nền tảng hướng đến người dùng. Họ nổi lên nhờ mô hình AI giá rẻ, nhưng sản phẩm còn đơn giản, gần như chỉ là chatbot văn bản. Dù được đánh giá cao trong nhiệm vụ toán học và logic, DeepSeek vẫn đi sau về tính năng đa phương thức và khả năng thu hút người dùng mới. Một số người dùng rời bỏ ứng dụng này vì ít tính năng và máy chủ thường xuyên quá tải. Dữ liệu của QuestMobile từ tháng 8 cho thấy gần 40% người rời DeepSeek đã chuyển sang Doubao.

ByteDance cũng đang tìm cách đưa Doubao vào sản phẩm khác trong hệ sinh thái công nghệ của mình. Công ty được cho là đã hợp tác với các nhà sản xuất kính thông minh, nhà sản xuất ôtô, bao gồm Tesla, và nhà sản xuất thiết bị gốc để tích hợp Doubao làm trợ lý AI, giúp phạm vi hoạt động của ứng dụng không chỉ nằm trên điện thoại và máy tính.